LOJİSTİKTE TAŞIMA MODLARINDA SON DURUM
Pandeminin gözdesi havayolu taşımacılığı azalan talep ve artan kapasiteyle cazibesini yitirirken, bazı yükler navlunun sert düşüğü denizyoluna kayıyor. Öte yandan, denizden sonra havada da sefer iptalleri hızlandı.
Küresel ekonomideki daralma, uluslararası lojistikte taşıma modları arasındaki dengeleri değiştirdi. Pandemi döneminde deniz ve karayolu taşımacılığında yaşanan sorunlar nedeniyle yüksek maliyetlere rağmen cazip bir taşıma modu haline gelen havayolu taşımacılığında, işler terse döndü. Bir yandan tüketici elektroniği başta olmak üzere gönderi talebinde keskin düşüşler yaşanırken, diğer yandan yolcu uçaklarının sayısının artmasıyla hava kargoda kapasite fazlalığı oluştu. Öte yandan, konteyner navlunundaki daha sert düşüşlerin yaşanması da bazı yükler için gemi taşımacılığını yeniden cazip hale getirdi. Talepteki azalma nedeniyle bazı havayolu şirketleri charter seferlerini iptal ediyor.
Hava kargo, ağırlıklı olarak bilgisayar, otomotiv parçaları, cep telefonu gibi yüksek değerli kargolar, küçük miktarlı kargolar ve acil teslimatı olan yükler için tercih ediliyor. Pandemi döneminde yüksek karlılıklara ulaşan hava kargo taşımacılığı, küresel ekonomideki daralma ile hızlı düşüşe geçti. Hava kargoda genel sevkiyat hacimleri, Aralık 2022’de bir önceki yılın aynı ayına göre, yüzde 8 düştü. Çünkü geçen yıl tedarik zincirinde yaşanan kırılmalar nedeniyle talep alışılmadık bir şekilde güçlüydü. Navlun analiz şirketi Xeneta’ya göre düşüş pandemi öncesi döneme göre yüzde 13’ler seviyesinde. Küresel hava kargo hacimleri art arda 10 aydır düşüş yaşıyor. Satın Alma Yöneticileri Endeksi’ne göre, küresel ihracat siparişleri yavaşlamaya devam ediyor. Bu da kargodaki düşüşün devem edeceğine işaret ediyor.
Doluluk yüzde 57’ye indi
Xeneta’nın verilerine göre, Aralık 2022’de uçakların doluluğu önceki yıla göre yedi puan düşerek yüzde 57’ye seviyesine geldi. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA) verileri de hava kargo için negatif trend çizgisini doğruluyor. Sadece üyelerden aldığı rakamları değerlendirdiği ve farklı bir metod kullandığı için son olarak Kasım 2022 verilerini açıkladı. Geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamaya göre, hava kargo trafiğinin kasım ayındayıllık bazda yüzde 13,7 düştü.
Navlun yüzde 35 düştü Azalan talep paralelinde hava kargo navlunu hızlı düşüşe geçti. Uzmanlar spot piyasada navlunun pandemideki zirvesinden yaklaşık yüzde 35 daha düşük olduğunu belirtiyor.
Tüketici elektroniği gönderilerindeki düşüş de hava kargoya ağır darbe vurdu. Teknoloji endüstrisini takip eden International Data Corp.’un ön sonuçlarına göre, geleneksel bilgisayarlar için küresel sevkiyatlar, geçen yılın dördüncü çeyreğinde beklentilerin altına gerileme gösterdi, önceki yıla göre yüzde 28,1 düşerek 67,2 milyon adede geriledi. Ayrıca, akıllı ev cihazları ve giyilebilir teknolojiye olan talebin de daralmasıyla akıllı telefon sevkiyatlarının 2022’de yüzde 11,5 azaldığı tahmin ediliyor. Yüksek değerleri ve tüketici beklentileri nedeniyle sıklıkla hava yoluyla sevk edilen bilgisayar ve diğer teknoloji ürünlerine talep pandemi sırasında insanların sosyal mesafeye uymasıyla artmıştı. 2023 için PC görünümü olumsuza döndü çünkü çoğu kullanıcı nispeten yeni PC’lere sahip. 2023 yılında da bilgisayar talebinin düşük olacağı öngörülüyor. Analistler, bilgisayar talebinin ancak 2024’te yeniden artabileceğini söylüyor.
Konteyner navlunu yeniden düşüşe geçti
Konteyner navlun endeksi yeniden düşüşe geçti. 40 haftayı aşkın süre üst üste düşüş yaşadıktan sonra ilk kez ocak ayı başında stabil kalan Drewry Dünya Konteyner Endeksi, yeniden düşüşe geçti. Drewry’nin son olarak yayınladığı rapora göre, 40’lık konteyner navlun endeksi 18 Ocak haftasında yüzde 3 düşerek, 2.078,90 dolara geriledi. Olağan dönemde deniz trafiğinin hızlandığı Çin Yeni Yılı öncesi dönemde, bu yıl piyasadaki hareketlilik sınırlı kalmış, bu da sadece navlundaki düşüşün bir süre durmasını sağlamıştı. 22 Ocak’ta başlayan ve 10 gün sürecek olan Çin Yeni Yıl Tatili ile birlikte piyasanın yeniden düşe geçmesi bekleniyordu.
Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) 25 günde %50 düştü
Küresel ekonominin öncü göstergelerinden biri olan Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index-BDI), bu hafta sert düştü. Konteynere göre son aylarda, görece daha az kayıp yaşayan ve inişli-çıkışlı bir seyir izleyen BDI, 21 Aralık’tan bu yana hızla düşüşe geçmişti. 21 Aralık’ta 1.735 puan olan BDI, üst üste düşüş yaşayarak dün 721 puana kadar geriledi. Böylece endeks pandemi dönemi içerisinde Mayıs 2020’de gördüğü 400 puanlık dip seviyeye yaklaşmış oldu. Endeks, Ekim 2021’de son yılların en yüksek puanına ulaşarak, 5.700 puana yaklaşmıştı. EKONOMİ gazetesine konuşan Türk Armatörler Birliği Başkanı Cihan Ergenç, “Mevcut koşullarda öngörü yapmak çok zor ancak kuru yük piyasasında BDI’nin geldiği noktanın dip seviye olduğunu ve bundan sonra bir toparlanma olmasını umut ediyoruz” açıklamasını yaptı.
Kaynak: AYSEL YÜCEL / İSTANBUL
