EMNİYET KÜLTÜRÜ-5
(Safety Reporting)
Şirket hedeflerine yönelik performansı izlemek için işletme sahipleri ve üst düzey yöneticileri raporlama sistemine ihtiyaç duyarlar. Dolasıyla genelde şirketlerde her Pazartesi birden çok katman sonucu sözlü raporlamaları doğurur. Aslında raporlama sistemi iyi bir yönetim ve iyi bir emniyet kültür varlığı için çok önemlidir.
Açıkçası raporlama sistemi boyutu ve işin doğasıyla alakalı olması gerekir ama benim görüşüme göre her zaman resmi-sistemli olması gerekir. Bugün şirketlere baktığımızda bütün şirketlerde raporlama sistemi var. Ama ben onları üçe ayırıyorum;
1-Periyodik olarak, gerçekçi raporlama sistemi,
2-Periyodik olarak, sahtekarlık raporlama sistemi,
3-Son olarak sadece sözlü olarak yapmaları veya hiç yapmamaları….
Yukarıdakilerden hangi raporlama sistemi sizin şirketinizde?
Öncelikle ikinciye bakacak olursak, aşağıdan yukarıya bir raporlama sistemi olmasına rağmen bu raporlama sistemi yine de üst yönetimin zayıf olmasından kaynaklanır. Eğer böyle bir organizasyonda çalışıyorsanız ve açık-doğru bir raporlama yapsanız, ona bakmadan rafa atarlar… Üzgünüm ama sevilmezsiniz hatta size negatif veya agresif eleman diye de bahsederler! Siz bir şeyler yapmaya çalışırken, farkına varılmadan arkanıza damgayı basmışlardır bile!
Raporlamayı iç veya dış denetim arifesinde yazarlar – Zaten onlar alışmışlardır! Birde ona düzeltici faaliyet raporu eklerler. Pardon unutuyordum bunları yazanlar şirket içinde hep aynı kişilerdir. Çünkü bilgisayarlarında hazır raporları vardır. Vakti zamanı gelince ortaya koyarlar… Bu kişiler üst yönetimin kurtarıcılarıdır! Aslında kurtarıcı demekle hata yapmış olurum, ‘Lüpen’ dirler..
Ondan sonra bu şirketler, uluslararası platformda ‘Nam-ı ünlü şirket olarak geçerler! Bu da ayrı tarafı…
Belki sözlü raporlama küçük şirketlerde etkili olabilir. Raporların içeriği genellikle açık, net, doğru ve anlaşılır olmalı. Ancak kurumsal şirket olunca değişir… Kurumsal şirketlerde de bazen bu yaklaşımı görüyoruz… Ama yanlış.
Yukarıda raporlama sisteminin birincisini açıklarsak;
Emniyet raporları aşağıdaki tüm öğeleri içerebilir veya başka öğeleri de,
Unutmayın ki aşağıdaki liste bir örnek değil;
*Kazalar ve olaylar,
*Potansiyel olarak tehlikeli olaylar,
*Tehlike ve Emniyet risk bilgileri,
*Emniyetle ilgili iç-dış denetim sonuçları,
*Emniyeti artırmak için girişimler….
Organizasyon ve Emniyet Kültürleri
ICAO (SMM 2.8.4) Şirket Kültürünü şu şekilde tanımlamaktadır; Belirli bir organizasyonun karakteristiği ve değer sistemleri; bir şirketin üyelerinin başka bir şirketin üyelerine karşı davranışı, veya devlet sektörünün özel sektöre karşı davranışı.. Örneğin, bir havayolunda pilotlar; birbirinden farklı olarak askeri veya sivil bir geçmişe, küçük uçak filo uçak ya da büyük filo taşıyıcısına ait farklı mesleki geçmişlere sahip olabilirler. Şirket birleşmeleri veya işten ayrılma nedeniyle farklı organizasyon kültürlerinden de gelebilir. Bir organizasyonun kültürü, gayriresmi davranış sınırları koyar ve karar alım, tehdit veya tehlike belirleme ve kişisel ve organizasyonel risk almaya hazır olma bir çerçeve yapısında olabilir.
Bir emniyet kültürün olduğu bir şirketin çalışanları, herhangi bir tehdit veya ceza-i tedbir alınmaksızın güvenlik-emniyet konularını rahatça raporlayabildikleri açık ve dürüst bir raporlama sistemini bir organizasyon kültürü dahilinde oluşturur. Etkin ve ileriye etkili bir emniyet raporlama kültürü, çalışan emniyet raporların çoğunluğu hatalar ve olaylar yerine belirlenmiş veya algılanmış olan tehditler ile ilgili olduğunda elde edilmiş olur.
Bu kültür gerek çalışanların yaklaşımlarına gerekse yapısal organizasyona dayalıdır. Emniyet konularının aktif bir şekilde belirlenmesini ve uygun hareketle cevap verilmesini içermektedir.
Emniyet kültürü; prosedürlerine mekanik bir şekilde bağlılığın ötesidir. Operasyon üzerinde etkisi olabilecek olan tüm görevlerin doğru bir şekilde yürütülmesini, sağlam muhakemeyi ve organizasyonun tüm kademeleri genelinde düzgün bir mesuliyet algısını gerektirir. Böylesi bir emniyet kültürünün benimsenmesi ve yaygınlaştırılması SMS’in en önemli temelidir.
“Tek Kültürlülük” terimi genel olarak emniyet kültürü tartışılırken de kullanılır.
Organizasyon dahilinde dürüst insani hataların insanın bir doğası olarak kabul edildiği kavramını çevreler. Bununla birlikte, kuralların ve belirlenmiş prosedürlerin kasti ihlali kınanır ve disiplin tedbirleri ile sonuçlanmalıdır.
Havayolları dahilinde emniyetin ve tek kültürlüğü teşvikinin, bunun emniyet raporları akışını arttırması, mevcut emniyet verilerini zenginleştirmesi nedeniyle faydalı olduğuda kanıtlanmıştır. Tek kültür zihniyetinde hatalar kaçınılmaz olarak kabul edilir. Bunlar adil şekilde değerlendirilir ve yalnızca hatanın tekrar yapılmamasına dair bir hatırlatma ile değil çoğu zaman gerçekten düzeltici bir hareket ile sonuçlanır. Bu tür bir kültür, havayolu genelinde gerektiği yerde düzeltici faaliyette bulunulmasına yönelik alınan derslerin en geniş çapta yayılması dahil olmak üzere, organizasyonun hatalardan ders alması ve hataların yeniden oluşmasının önlenmesi için süreçlerin ve prosedürlerin iyileştirilmiş olmasını güvenceye almak için gereklidir.
Şirket sahipleri ve şirket yöneticileri unutmamalı ki, ideal emniyet kültüründe;
Personele ve işin sistemine destek olandır,
Hataların olacağını ve suçlamaların sorunları çözümlemeyeceğini anlayandır,
Açık-dürüst raporlamayı teşvik edip, elçiyi asmaya kalkmayandır,
Hatalarından öğrenmeye çalışıp buna karışanlara muamele- konusunda “hakkaniyetli” olandır!
Tabi anlayana sivrisinek saz anlamayana……..
Mehmet Ali Ataman
21.Haziran.2016
