SMS de – MATRİS TABLOSU & FISHBONE – 27
5 X 5 Matris Risk Değerlendirmesi Yöntemi
En basit risk değerlendirme yöntemlerinden biridir. Neden-sonuç ilişkisine dayanır. Risk değerinin olasılık ve şiddet değişkenlerine göre hesaplandığı bir yöntemdir. Belirlenen her bir risk için 1-5 arasında bir “olasılık” değeri ve olayın sonucunun şiddeti için de yine 1-5 arasında bir “şiddet” değeri verilir.
Risk değeri ise; olasılık ve şiddet değerlerinin çarpımıdır.
RİSK = OLASILIK X ŞİDDET
Bir tablo halinde gösterilirse;
Risk hesaplama tablosundaki değerlerin ifade ettiği anlamlar için aşağıdaki tabloya bakalım;
Bu tablolardan çıkaracağınız sonuç, belirlediğiniz riske uygun olasılık ve şiddet değerini bulup bu değerlerden risk değeri hesaplayıp bu değerin size ifade ettiği sürelerde riskin giderilmesi için planlama yapmaktır.
İş yerine veya yapılan işin özelliğine göre bu değerlerin tamamı değiştirilebilir, örneğin bazı iş yerlerinde 20 risk değerine sahip riskler de kabul edilemez olarak değerlendirilebilir veya 5 şiddet değeri sadece ölüm için değil uzuv kaybı için de verilebilir. Bunlar tamamen işin durumuna göre gözden geçirilmelidir.
Balık Kılçığı Analizi Örneği(Fish Bone Diagram)
Sebep-sonuç diyagramını ilk kez Japon kalite devrimi mimarlarından Prof. Kaoru ISHIKAVVA, 1943 yılında kullandı. Ishikavva, Kavvasaki Çelik İşletmelerinde bir grup mühendise farklı faktörlerin süreci nasıl etkilediğini göstermek için balık kılçığı şeklinden yararlandı.
Bu yöntemde kullanılan şekil balık kılçığına benzediği için bu tekniğe “balık kılçığı diyagramı” da denmektedir. (Fish bone diagram)
Balık kılçığında balığın başı, problemi tanımlar. Her kılçık da problemi yaratan sebepleri temsil eder.
Problemi Yaratan Sebepler
Sebep-sonuç diyagramının sol tarafında “Sebepler”, sağ tarafında da “Problem” yer alır. İncelenecek problem, balığın baş kısmındaki kutu içinde tanımlanır. Bu problemi yaratan sebepler ise, balığın kılçıkları olarak balığın gövdesine birer kutuyla bağlanır.
Problemi yaratan 5 ana sebep vardır:
- Metot
- Malzeme
- Makine – Donanım
- İnsan
- Çevre
Bu sebeplerin problem konusunu tam olarak yansıtmaması durumunda, sektöre ve duruma bağlı olarak daha belirgin başka sebep başlıkları da tanımlanabilir;
- Yönetim (Konuyla ilgili üst seviye idari ve yönetsel konular)
- Prosedürler (Uygulama ile ilgili kural ve yöntemler)
- Ölçüm (Veri toplama ve ölçme doğruluğu)
- İlgili süreç aşaması (taşıma, operasyon vb) bu başlıklara örnek olarak verilebilir.
Etkili bir risk analizi çalışmasına başlamadan önce operasyon sahasında ve operasyon hakkında detaylı bilgi toplanmalı, çalışanlar ile görüşülmeli, geçmişte yaşanmış kazalar not edilmeli. Yapılan işin veya ortamın kendi özellikleri kadar işin yapılan şekli ve çalışanların yaklaşımıda riski oluşturan etmenlerdendir. Operasyon sahada yapılan işler hakkında bilgi topladıktan sonra tehlike oluşturan kaynakları eksiksiz şekilde tespit etmek gerekir.
Tabii ki bunu mutlaka vasıflı olanlarla yani işi bilenlerle yapmalısınız, yoksa ….
Mehmet Ali Ataman
1.Mart.2018
