SMS – LİDERLİK 11
LİDERLİK (LEADERSHIP) -1
Günümüzde işletme ve yönetim alanlarının konuların başında LİDERLİK gelir. Özellikle bu konu üzerinde ciddi çalışmalar var ve hala da devam etmektedir. Bu nedenle liderlik tanımına ilişkin birçok tanımlar yapılmıştır. Bu çeşitlilik liderlik tanımlarının vurgularındaki farklılıklarda da açık olarak ortaya çıkmaktadır.
Eğer liderlik hakkında vurgulamak istersek;
- Liderlik bir süreçtir.
- Liderlik etkilemedir.
- Liderlik, ortak amaçların varlığında anlamlıdır.
- Lider grupla vardır.
Bazı sosyal bilimcileri incelediğimizde liderleri tanımlanan özellikleri beş ana katogoride topladıklarını görüyoruz.
İrdeleyerek liderlik özelliklerine bakalım;
Kapasite (capacity) = zeka, sözel yetenek, orjinallik, doğru-hızlı yargılama yeteneği, doğru karar verme mekanizma yeteneği, …
Ben yirmi beş yıllık çalışma hayatımda herhalde iki veya üç tane çıkartabilirim.
Bir liderde olması gereken olmazsa olmazlardandır ‘Kapasite’….
Örneğin geçmişte terminalin sütunlar arasında gizlenip, çalışanında kaçan yönetici de gördüm. Hatta personeline düzinelerce küfürler edenleri de gördüm. Sonrasında üst düzey yöneticilerin bu küfürler eden yöneticisini daha da yükselttiklerini gördük. Bence o kötü yöneticiyi daha iyi yerlere getirmek, üst düzey yönetimin kapasitesini ortaya koyuyor. Hatta biraz daha detaya girersek o üst düzeyi yöneticiyi oraya getireninde kapasitesi tartışılır.
İdeal liderler; zekidirler, iyi konuşurlar, karizmatiklerdir, iyi eğitim almışlardır, risk alırlar, cesurdurlar, özgüvenleri fazladır, yanındakileri motive ederler,. Eğer çalıştığınız yerde böyle bir yönetici varsa çok şanslısınız…
Başarı (success) =öğrenim düzeyi, bilgi, atletik başarı….
Öğrenim düzeyi çok iyi olabilir o ama lider olabilir anlamına gelmez. Ama olması gerekenlerden. Çalışma hayatımda gördüğüm; öğrenim düzeyleri yerlerde……
Şimdiki nesil bilmez eskiden, liseyi okuyamayanları akşam sanat okullarına gönderirlerdi. Ben çok bilirim akşam sanat-torna tesfiyeden mezun olan üst düzey yönetici…Düşünüyorum da bütçelemeyi nasıl yapıyordu?
Sorumluluk (responsibility) = güven verme, girişimcilik, pozitif hırs, özgüven, yükselme arzusu…
Burada pozitif hırsdan çok negative hırslıları çok görüyoruz günümüzün yöneticilerinde… Güven vermeyi bırakın, neredeyse akşam eve giderken koltuğunuda götürecek. Adamın kendisine güveni yok ki….
Katılım (participation) = aktif, sosyal, işbirliğine yatkın, uyumlu, espri yeteneği olan…
Özellikle personline çok şirin gözükmek isteyen bazı yönetiler, belden aşağı espirileriyle zavallı personelin zorla gülmesi ama en aşağısından yanak kaslarını çalıştırmasına yararı dokunuyor. Sosyal mi? Asosyal. Günümüzde yöneticilerin bu yönetilerine bakılarak getirildiğini sanmıyorum.
Statü (status) = sosya-ekonomik düzey, popülerlik…
Günümüzde artık buna hiç bakılmıyor. Kafanızı kaldırın ve etrafınıza bakınız…
1950 lerden beri liderlik üzerine bir çok çalışmalar yapıldı hala da devam ediyor. Bir çok liderlik yaklaşımları var. İnanıyorum ki liderlik doğuştan geliyor.
Bugün şirketlerin en tepesine liderler yerleştirilmiyor, yönetici yerleştiriliyor.
Liderlik Davranışları
Otoriter liderler; emredicilerdir ve astlarına karara katmazlar. Astlar, işlerini lider tarafından şekillendirilmiş sınırlar içinde yaparlar. Baştan sona tüm yetki ve sorumluluk liderdedir. İşte buyrun! Böyle bir şirkette üst yöneticinin otoriter olduğunu düşünün, hadi bakalım SMS kurun ve uygulayın…..
Demokratik liderler; grup tartışmasına izin verirler ve grupla karar vermeyi özendirirler. Astlarını bilgilendirir ve astlarını kendi düşüncelerini lider ve grupla paylaşmalarını, önerilerde bulunmalarını özendirir. Böyle bir yöneticiye sahip olan bir şirkette çok kolay SMS kurulup, uygulanabilinir. Özellikle Avrupada, Kanada, Amerika Birleşik Devletlerde ve Avustralya’da görebiliyoruz.
Umursamaz liderlik;(Laiseez-faire) aslında etkisiz bir liderlik türüdür. Ben çok gördüm. Sizde görmüşsünüzdür. Aslında daha doğru bir deyimle, bir lidersizlik durumudur. Astlar kendi kararlarını kendileri verme konusunda tamamen özgürdürler. Ortam şu şekildedir; Vur patlasın çal oynasın…..
Demokratik lider gibi davranılan liderlik: Korkudan ilham alırlar. ‘Ben’ der. Şuçu başkalarına atar. Korku aşılar. Nasıl ve zamanı sorar. Uysal göründükleri gibi çok tehlikelidirler. Bunlar herhangi bir yenilikte sizi öne sürerler. Kaos çıktığında da sizi yapayalnız ortada bırakırlar. İşte bu tip liderlerle karşılaştığınızda oradan ivedi bir şekilde kaçın, terketmeyi düşünmeden bile. Hiç bir sözüne güvenilmeyen liderlerdir. Zaman zaman tipik paranoid kişilik bozukluk görülür
Eğer bir şirkette SMS çarkının devamlı dönmesini istiyorsanız. Yöneticilerin temel eğilimleri örgütsel amaçları açık hale getirmeleri gerekir. Organizasyonun yapısı ile organizasyon çevresi arasında uyumlu bir işlerlik yaratır. Bu tür bir yapı geliştirmek temel amaç olmalıdır. Şunu unutmayınız ki, açık seçik bir yapıdan yoksun organizasyonlarda insanlar ne yapacaklarını açıklıkla bilemezler. Etkili bir yönetimde insanlar kendilerinden ne beklendiğinin, sorumluluklarının ve yönetime katkılarının farkındadırlar.
Çünkü şirket politikaları, otorite ve diğer ilişkiler açık ve net biçimde ortadadır.
Eğer bir yönetim doğru bir yapı üzerinde oturuyorsa amaçlarını başarabilir, personelin rollerini etkili olarak yerine getirir. Yapıssalcı liderin işi bilgi, gerçek ve mantık üzerine oturur. Kişisel yanlılıklar ve duygular devre dışı kalmalıdır. Bu yanlılık özelliğini bazı ülkelerde görebiliriz. Hatta Afrika da bir ülkenin hava-şirket genel müdürü, şirkette çalışanlardan kendi memleketli olan kanki arkadaşlarını müdür yaptı. Yoksa o memleketin insanları lider mi doğuyor?
‘Doğruluk ve sorumluluk sahibi kimse lider olmaya layıktır.’
Marcus Tullius Cicero
1.Kasım.2016