Air India 171 Kazası: Temel Temalar ve Önemli Bulgular
Kaza Tarihi ve Yeri: 12 Haziran 2025, Sardar Vallabhbhai Patel Uluslararası Havalimanı, Ahmedabad, Hindistan.
Uçuş Bilgileri:
- Uçuş Numarası: Air India 171
- Rotası: Ahmedabad’dan Londra Gatwick’e
- Uçak Tipi: Boeing 787-8 Dreamliner (11 yaşında, seri numarası 36279)
- Mürettebat ve Yolcu Sayısı: 12 mürettebat, 230 yolcu (toplam 242 kişi)
- Hayatta Kalan: 1 (11A koltuğundaki 40 yaşındaki İngiliz-Hint vatandaşı)
- Ölü Sayısı: 269 (241 uçaktaki, 28 yerdeki sivil)
Uçuşun Gelişimi ve Kaza Anı: Uçak, yerel saatle 13:38’de (UTC 8:08) Ahmedabad Havalimanı’nın 23 numaralı pistinden kalkış yaptı. Hava koşulları idealdi: 40°C sıcaklık, 6000 metreye kadar açık görüş ve hafif batı rüzgarları. Ancak kalkıştan saniyeler sonra sorunlar baş gösterdi. Uçak yaklaşık 625 ft (190 m) irtifaya ulaştıktan sonra alarm verici bir şekilde irtifa kaybetmeye başladı.
Kaptan Sumit Subherval, “mayday loss of thrust losing power unable to climb” (imdat, itki kaybı, güç kaybediyorum, tırmanamıyorum) diyerek acil durum ilan etti. Saniyeler sonra uçakla tüm iletişim kesildi. Uçak, tahmini 322 km/sa (174 knot) hızla sadece 200 metre irtifada tehlikeli bir şekilde alçaldı. Son 19 saniye boyunca irtifa kazanamadı ve hedef uçuş rotasından saptı. Uçak hafifçe yattıktan sonra yakınlardaki yoğun yerleşimli bir Mahal olan Mean Nagar’a “massive fireball” (büyük bir ateş topu) halinde çarptı.
Uçağın Özellikleri:
- Boeing 787-8 Dreamliner, kompozit malzemelerden (karbon fiber takviyeli polimer) yapılmış hafif ve güçlü bir gövdeye sahiptir.
- General Electric GNX veya Rolls-Royce Trent 1000 motorlarıyla donatılmıştır. Bu motorlar, ısıya dayanıklılık sağlayan seramik matris kompozit malzemeler kullanır ve yakıt verimliliği sunar.
- Uçak, kalkışta 100 tondan fazla (yaklaşık 220.000 lbs) Jet A1 yakıtı taşıyordu.
Öne Çıkan İhtimal ve Bulgular:
- RAT (Ram Air Turbine) Devreye Girmesi:
- Kaza anına ait videonun ses analizleri, tipik olarak her iki motorun da arızalanması durumunda devreye giren bir acil durum cihazı olan “ram air turbine” sesine benzer olağandışı bir ses olduğunu gösteriyor. Bir pilot ve havacılık uzmanı olan Dennis, bu sesi “neredeyse birebir aynı ses” olarak tanımlamıştır.
- RAT, hidrolik basınç ve elektrik üreten küçük bir jeneratördür ve ana jeneratörler veya hidrolikler kaybedildiğinde yedek kaynak olarak kullanılır.
- RAT’ın devreye girmesi genellikle üç ana koşulda meydana gelir: çift motor arızası, tüm hidrolik sistemlerde düşük basınç veya kaptan ve yardımcı pilotun uçuş enstrümanlarına giden tüm elektrik gücünün kaybı.
- Kaptan Steve’in Analizi: Gelişmekte olan yeni videoda RAT’ın görsel olarak konuşlandırıldığını (gövdenin altından çıkan küçük bir çıkıntı) ve sesinin açıkça duyulduğunu belirtiyor. Ayrıca, hayatta kalan kişinin “loud bang” (yüksek bir patlama) duyduğunu ve ışıkların “flickered” (yanıp söndüğünü) belirtmesi de RAT’ın devreye girdiğine dair kanıt olarak sunulmuştur. Kaptan Steve artık çift motor arızası teorisini “firmly in that camp now” (kesinlikle bu kampta) görüyor.
- Flap Konfigürasyonu:
- Soruşturmanın ön bulgularına göre, kalkış için kritik olan flaplar “were not extended at all” (hiç uzatılmamıştı). Ticari uçaklar, kalkış sırasında kanatların kaldırma kuvveti üretmesini artıran flaplar olmadan güvenli bir şekilde kalkış yapamaz.
- Uzmanlar, kalkışta flapların tamamen geri çekilmiş olmasının, motor durumu ne olursa olsun “catastrophic consequences” (felaket sonuçları) doğuracağını belirtiyor. Bu durumda uçak aerodinamik bir duruş yaşayabilir veya en azından hızlı bir irtifa kaybı yaşayabilir.
- Ancak bazı uzmanlar (Laura Cavino, Kaptan Steve), kalkış öncesi yanlış flap ayarı durumunda Boeing 787 gibi modern bir uçağın “configuration warning” (konfigürasyon uyarısı) sistemiyle pilotları uyaracağını ve kalkışa izin vermeyeceğini belirtiyor. Bu nedenle, yanlış flap ayarı ile kalkış yapılmış olma ihtimali düşük görülmektedir.
- Diğer bir hipotez ise, pilotun iniş takımını geri çekmek yerine yanlışlıkla flapları geri çekmiş olabileceğiydi. Ancak kokpit kontrollerinin farklı şekil ve konumları nedeniyle bu olasılık da düşük görülüyor.
- İniş Takımı Konumu:
- Uçak, irtifa kaybetmeye başladığında iniş takımları “still being partially deployed” (hala kısmen açık) durumdaydı. Normalde bu tek başına böyle hızlı bir alçalmaya neden olmaz.
- Bazı uzmanlar, iniş takımının beklenenden daha uzun süre açık kalmasının hidrolik sistemdeki bir sorunla ilişkili olabileceğini öne sürdü.
- Motor Arızası:
- İlk başta çift motor arızası olasılığı “considered minimal” (minimal olarak değerlendiriliyordu) ve kuş çarpması veya mekanik arıza gibi nedenlerle tek motor arızası düşünülüyordu. Ancak uçağın düz uçuş yolu, asimetrik itkiyi birincil neden olarak daha az olası hale getiriyordu.
- RAT’ın devreye girmesiyle birlikte çift motor arızası teorisi tekrar güç kazanmıştır. Hayatta kalan kişinin duyduğu yüksek patlama sesi de bu teoriyi desteklemektedir.
- Yakıt kirliliği (su kontaminasyonu gibi) de Cathay Pacific 780 sefer sayılı uçuşunda olduğu gibi çift motor arızasına neden olabilecek potansiyel bir sebep olarak belirtilmiştir.
Diğer Gözlemler ve Teoriler:
- Enkaz Parçası Tartışması: Bazı haberler, kaza öncesinde uçaktan bir cismin (acil çıkış kapısı gibi) düştüğünü iddia etti. Ancak uzmanlar bu iddiayı “preposterous” (saçma) bulmuş ve cismin uçağın rüzgarından etkilenen bir çatı parçası olabileceğini belirtmiştir. Uçaktan düşen bir parçanın fizik kurallarına aykırı olarak yukarı doğru hareket etmesi mümkün değildir.
- Görsel Kanıtların Belirsizliği: Videoların “shaky grainy video” (titrek, grenli video) olması, özellikle flapların konumu gibi detayları kesin olarak belirlemeyi zorlaştırmaktadır.
- Pilot Hatası: İlk başta pilot hatası olasılığı da değerlendirilmiş olsa da, modern uçaklardaki güvenlik sistemleri ve pilotların kapsamlı eğitimleri nedeniyle bu olasılık düşük görülmüştür. Ancak yine de iniş takımını çekmek yerine flapları erken çekme gibi bir hata olasılığı kısa süreliğine gündeme gelmiştir.
- Bakım Kayıtları: Uçağın yakın zamanda büyük bir planlı bakımdan geçmiş olması, bakım sırasında herhangi bir anormallik veya gözden kaçan sorun olup olmadığı sorusunu gündeme getirmiştir.
Soruşturmanın Mevcut Durumu:
- Hindistan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (DGCA) ve Uçak Kazası Araştırma Bürosu (AAIB) tarafından yürütülmektedir.
- Boeing ve GE Aerospace (motor üreticisi) soruşturmaya tam işbirliği yapmaktadır.
- “Black boxes” (karakutular) olarak bilinen uçuş veri kaydedici (FDR) ve kokpit ses kaydedici (CVR) bulunmuştur ve analizleri “pivotal in determining the true cause of the accident” (kazanın gerçek nedenini belirlemede çok önemli) olacaktır.
- Soruşturma henüz devam etmektedir ve kesin neden henüz belirlenmemiştir. Ancak RAT’ın devreye girmesi, çift motor arızası teorisini güçlendiren önemli bir bulgu olarak öne çıkmaktadır.
Kazanın Önemi: Air India 171 kazası, Boeing 787-8 Dreamliner’ın ticari hizmete girdiği 2011’den bu yana ilk ölümcül kazasıdır. Bu trajedi, modern havacılığın “inherent fragility” (doğal kırılganlığı) ve en gelişmiş teknolojilerin bile en küçük bir arızaya karşı savunmasız olduğu gerçeğinin “stark reminder” (keskin bir hatırlatıcısı) olmuştur.
