Dış ticaretimizin büyümesi, ürün gruplarının farklılaşması ve dünyanın hemen her köşesine ihracat yapıyor olmamız tüm taşıma modlarının etkin şekilde kullanımını zorunlu hale getirdi. Komşu ülkelerle kara bağlantımız olan yakın ülkelere daha çok karayolu ile ulaşırken, uzak mesafeler için denizyolu ve havayolu tercih edilmeye devam ediliyor.
Son yıllarda gerek Türkiye’nin coğrafi konumunun getirdiği yüksek havayolu taşıma kapasitesi gerekse ulaştığımız pazarların genişlemesi ve ürün çeşitlenmesiyle birlikte havayolu taşımacılığı da hızlı bir şekilde gelişti. Hatta en hızlı gelişen ve model oluşturan bir yapıya kavuştu. Türkiye’de 2002-2016 döneminde havayoluyla yapılan ihracat 2,3 milyar dolardan 17,7 milyar dolara çıktı.
Özellikle milli bayrak taşıyıcısı havayolu firmalarının sefer ve destinasyon sayısındaki artış hava kargo kapasitesine pozitif etki etti. Havayolu yolcu sayısındaki artışa paralel olarak yolcu uçaklarındaki taşıma kapasitesi de artış gösterdi, havayolu firmaları da kargo kapasitelerini doldurabilmek için ihracatçılara çeşitli fırsatlar sundu. Havayolunun halkın yolu olması sürecinde navlun maliyetleri düşmesi ihracatçının hava kargo bedellerinden ürkmemesini sağladı. Sol şeritte giden bir ekonomide hava kargo vazgeçilmez taşıma modu haline geldi. Türkiye’de geçen yılki ihracatın yaklaşık yüzde 11’i havayoluyla gerçekleştirildi. Ülkemizin çevresindeki bazı ülkelerde yaşanan güvenlik sorunları da kara, demir ve denizyoluyla ihracata olumsuz etki etti. Suriye ve Irak’taki problemler nedeniyle Suudi Arabistan, Katar ve Dubai gibi ülkelere ihracatın önemli bir kısmı havayoluyla gerçekleştirilir oldu. Bunun yanı sıra e-ticarette de hızlı teslimat nedeniyle havayoluyla taşımacılığı tercih edilir hale geldi. Türkiye Afrika’nın iç kısımlarında dahi çok büyük anlaşmalara imza attı. Söz konusu coğrafyaya deniz, demir veya karayolu ile ulaşmak çok fazla mümkün değil. Bu sebeple Afrika’ya havayoluyla ihracatın önümüzdeki dönemde artacağını öngörebiliyoruz.
Bu gelişmelere ek olarak önümüzdeki aylarda devreye girecek olan İstanbul Yeni Havalimanı da havayolu kargo önemli bir dönemeç olacak. Yeni havalimanı bünyesinde kurulan Türkiye’nin ilk kargo şehri de sektörümüz açısından önemli bir gelişme olacak. Kargo şehir sayesinde uçaklarda konsolidasyon yapılarak maliyetleri düşürmek mümkün olacaktır, diye düşünüyoruz. Uçaklara daha fazla yük verilerek hem uçaklarda kapasite dolumu sağlanabilecek hem de daha hızlı gönderimler yapılması mümkün kılınacak.
Ülkemizde uzak mesafe taşımalarda tercih edilen bir diğer mod ise kuşkusuz denizyolu. Ülkemizin denizyolu altyapısı değerlendirildiğinde, limanlara yapılan altyapı yatırımlarının artış gösterdiğini ve özel liman yatırımlarının arttığını, bu süreçte özellikle yabancı yatırımların görüldüğünü söylemek mümkün. Bu durum biraz da uluslararası denizyolu taşımacılığının ülkemize olan etkilerinin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Akdeniz’deki mevcut konteyner taşıma hatlarına yakınlığı sebebiyle ülkemizdeki limanların daha da gelişim göstermesini de bekliyoruz tabii ki.
Ancak her platformda belirttiğimiz gibi ülkemizin transit taşımacılıkta iddialı olabilmesi için demiryolu bağlantısı bulunmayan limanlarımızın iltisak hatlarının bir an önce tamamlanması gerekmektedir. UTİKAD olarak bu konudaki çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Türkiye Lojistik Master Planı ile toplantılarına katılıyor, burada ‘doğru kurgulanmış’ lojistik merkezlerin önemini her fırsatta vurgulamaya devam ediyoruz.
Emre ELDENER
UTA Dergisi Mayıs 2018
