🇰🇿 Almatı Havalimanı’nda Kriz Yönetimi: 2022 Olayları ✈️
2022 Ocak ayında Kazakistan’da yaşanan darbe girisiminde Almatı Havalimanı’nda yaşanan zor saatler.
Büyük projelere kredi veren finans kuruluşları, krediyi ve projeyi güvence altına almak için birçok şart koşar. Bunlardan biri de çeşitli kapsamları olan sigorta poliçeleridir. Almatı Havalimanı projesi için sigortaları yaptırırken “terörizm sigortası” talep edildiğini görünce, ‘30 senedir teror olmayan bir ülkede bunu istemeleri ilginç” diye düşündüm. Yaklaşık bir ay sonra ülkede bir darbe girişimi yaşandı.
Yabancı olduğunuz bir ülkede kimin gerçek halk olup protesto ettiğini, kimin ise halkı kışkırtmak için sokakta olduğunu bilmekten daha zor olan havalimaniyla ilgili kritik kararlari almanın tamamen sizin inisiyatifinize kalmasıydı.
2022 yılın ilk gunlerinde ülkenin batısında gaz zammına karşı halk sokağa döküldü. Kazakistan’da, ulkenin batisindan baslaya protesto, gosterilere devlet daha ciddi bakar. Cumhurbaşkanı olaylara hemen müdahale edip zam kararını iptal ettirmesine ragmen, gösteriler daha da büyüdü. 2 Ocak’ta başlayan olaylar, 4 ve 5 Ocak’ta zirve noktasına ulaştı ve gosterilen ana merkezi Almaty oldu.
Olayların siyasi boyutuna girmek istemiyorum, ancak Cumhurbaşkanı Sayin Tokayev’in geri adım atmaması, ve dar bir zaman diliminde etkili diplomasi ile ülkeyi büyük bir felaketten kurtarması takdire şayan bir başarıydı.
Olaylar kontrolden çıkınca Almatı Havalimanı’nda birimler bir araya gelerek ne yapılması gerektiğini tartıştı. Havalimani baskani oldugum icin havalimanini kapatma kararini benim almami istiyorlardi ancak biz ozel bir sirket oldugumuz icin ‘bu karari yetkili makamlar almali, biz uygulamalıyız” dememe ragmen bir talimat gelmedi ve kararları kendimiz almak zorunda kaldık.
Havalimanını kapatma önerisi geldi. Bu tek başıma alabileceğim bir karar değildi ve kabul etmedim. Bunun üzerine olası senaryoları tartıştık ve protestocular havalimanına gelirse ne yapacağımıza dair bir plan oluşturduk.
5 Ocak öğleden sonra havalimanı güvenliğini sağlayan herkes tek tek yerlerini terk etti. Sadece bize bağlı havacılık güvenliği çalışanları kaldı. Kısa süre sonra protestocular gruplar halinde havalimanına gelmeye başladı. “Ülke yönetimini biz alıyoruz!” diye bağırıyorlardı. Protestocularin havalimanına yaklaştığını öğrenir öğrenmez, yolcuları hava tarafına alıp, kargo antreposu yanından güvenli bir şekilde dışarı çıkardık. En büyük tesellimiz kimsenin zarar görmemesiydi.
Protestocular havalimanına geldikten sonra her yere girip yağmalamaya başladılar. O sırada iki uçak yeni inmişti. Bu uçakları özellikle terminalden en uzağa park ettirdik ve yolcuları içeride tuttuk. Kaptanlar, uçakların ışıklarını kapatarak protestocuların fark etmesini engellediler. Gece saatlerinde çalışanlarımız büyük bir özveriyle, havanın da sisli olmasını fırsat bilerek, yolcuları uçaklardan indirip kargo binasının yanından güvenli bir şekilde tahliye etmeyi başardı.
Bütün bu süreçte yalnızca havalimanı güvenlik personeli olay yerindeydi. Ellerinde silahlar vardı, ancak bu silahların çoğu kuşlarla mücadele için kullanılan silahlardı. Diğer silahları kullanmak için bize yetkili makamdan talimat gelmesi gerekiyordu. Silahların protestocuların eline geçmesini engellemek için, en uzak ve kimsenin bulamayacağı bir noktaya sakladilar.
Sabah 06:00 civarında kolluk kuvvetleri geldi ve kontrolü yeniden ele geçirdi. Hemen durum ve hasar tespiti yaptık. Sistemlerde bir zarar yoktu, ancak duty free mağazaları yağmalanmış, ofislerde ve dükkânlarda ciddi maddi hasar meydana gelmişti.
Aynı gün güvenliği sağlamak için Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) askerleri uçaklarla Almatı’ya gelmeye başladı. O andan itibaren Almatı Havalimanı askeri üs olarak kullanılmaya başlandı. Havalimanı ticari uçuşlara kapatıldı ve sadece askeri uçuşlara hizmet verdi.
Yaklaşık bir hafta süren bu süreçte gelen ve giden askerlere lojistik destek sağladık, ülkeden çıkmak isteyenlerin kurtarma uçuşlarını organize ettik ve havalimanını ticari uçuşlara hazır hale getirmek için çalıştık. Hasar tespiti, tamir ve onarım işlerinin yapılması, devlet kurumlarıyla iletişim, medyanın bilgilendirilmesi, personelin organize edilmesi ve merkeze sürekli rapor sunulması gerekiyordu. Üstelik tüm bunları, keskin nişancıların herkesi ve her şeyi gözetlediği bir ortamda sakin kalarak yürütmek zorundaydık.
Otorite boşluğu olduğu bir dönemde aldığım kararlardan dolayı, yabancı olduğum bir ülkede pek cok kez savcılığa giderek, neden havalimanını kapatmadığımı, neden silah kullanma talimatı vermediğimi açıklamak zorunda kaldım.
Karar almaktan korkmayin, ancak aldiginiz kararlari sağlam temellere oturtun. Yaptığınız işi çok iyi bilir ve tecrübe ederseniz, kararlarınızı daha hızlı ve etkin şekilde verirsiniz. Bu olay, kriz yönetimi, liderlik ve stratejik karar alma açısından hayatımın en büyük deneyimlerinden biri oldu.
